راهکارهای پیشگیری از خودکشی که همه باید بدانیم!

خودکشی یعنی چه؟

خودکشی یک رفتار روانی غیرطبیعی است که با صدمه زدن به خود به قصد مرگ صورت می­گیرد. عموماً خودکشی ریشه در افسردگی و استرس­های زندگی، به­ ویژه هنگام مشکلات شدید مالی، اجتماعی و شکست در روابط عاطفی دارد. متأسفانه طبق آمار خودکشی چهارمین علت اصلی مرگ در افراد ۱۵ تا ۱۹ ساله است و ۷۷ درصد این خودکشی­ها در کشورهای کم­درآمد و متوسط اتفاق می­افتد. مصرف سموم دفع آفات، دارآویز و سلاح گرم از متداول­ترین روش­های خودکشی در سطح جهان است. خودکشی می­تواند به ذهن هر کسی در هر جای دنیا با هر جنسیت و نژاد و فرهنگی خطور کند.

بدترین جمله ­ای که می­توان تصور کرد ممکن است به ذهن یک انسان برسد؛ “می­خوام خودکشی کنم”! فقط در صورتی فرد می­تواند چنین تصمیمی بگیرد که دیگر به ته خط رسیده است؛ درواقع کوچکترین انگیزه و دلیلی برای زندگی کردن ندارد و از نظر روانی کاملاً بیمار و افسرده شده است!  بعضی از علائم خودکشی که هشدار می­دهد فرد در این فکر است به زندگی خود پایان دهد عبارت است از:

غمگین یا بدخلق بودن

فرد غمگینی طولانی­ مدت و نوسانات خلقی دارد و به نوعی به حالات افسردگی و دوقطبی دچار شده است. این حالات غیرطبیعی یک هشدار جدی برای احتمال رخداد خودکشی محسوب می­شود.

آرامش ناگهانی

فرد بعد از یک دوره افسردگی یا بدخلقی ناگهان آرام می­شود! این آرامش غیرطبیعی می­تواند نشانه خطر خودکشی کردن فرد باشد.

کناره ­گیری از دیگران

برنامه­ ریزی برای خودکشی

فرد شروع انجام کارهای عجیب و غریب می­کند؛ مثل درخواست بیشتر دیدن دوستان و اعضای خانواده، بخشیدن وسایل شخصی به اطرافیان، نوشتن وصیت­نامه، نظافت خانه و…! گاهی اوقات شخص به صورت آنلاین راه­های مردن یا خرید اسلحه را در اینترنت جستجو می­کند! برخی افراد قبل از اقدام به خودکشی یادداشت می­نویسند.

تهدید به خودکشی یا صحبت درمورد تمایل به مرگ

هرکسی که قصد خودکشی دارد این حرف را نمی­زند و هرکسی که تهدید به خودکشی می­کند لزوماً این مسئله را دنبال نخواهد کرد. با این حال هر تهدید به خودکشی باید جدی گرفته شود.

چه کسانی خودکشی میکنند؟

در حالی که ارتباط بین خودکشی و اختلالات روانی (به­ ویژه افسردگی و اختلال استفاده از الکل) در کشورهای با درآمد بالا کاملاً ثابت شده است، بسیاری از خودکشی­ها در لحظات بحرانی با از بین رفتن توانایی مقابله با استرس­های زندگی مثل مشکلات مالی، قطع رابطه یا درد و بیماری مزمن اتفاق می­افتد. علاوه بر این تجربه درگیری، فاجعه شدید، خشونت، سؤاستفاده یا از دست دادن و احساس انزوا به شدت با رفتار خودکشی در ارتباط است.

عواملی که می­تواند فرد را به سمت خودکشی سوق دهد چیست؟

اگرچه ممکن است شما ندانید که چه عواملی باعث می­شود دوست یا یکی از عزیزان شما اقدام به خودکشی کند اما حداقل یک سری ویژگی­های مشترک وجود دارد که باید از آن­ آگاه باشید. عوامل شناخته­ شده ­ای که خطر خودکشی در فرد را افزایش می­دهد عبارت است از:

عوامل فردی

• فرد در گذشته اقدام به خودکشی کرده است.
• فرد مبتلا به بیماری روانی مانند افسردگی و اختلالات خلقی، اسکیزوفرنی، اختلالات اضطرابی است.
• فرد از یک درد طولانی­ مدت یا یک بیماری ناتوان­ کننده رنج می­برد که احتمالاً با این بیماری در نهایت قرار است بمیرد.
• فرد احساس ناامیدی را بیان می­کند.
• فرد دارای مشکلات مالی یا حقوقی است.
• فرد رفتاری خشن یا تکانشی دارد.
• فرد به شکل افراطی از مشروبات الکلی اسنفاده می­کند یا سابقه سؤمصرف مواد دارد.
• دسترسی آسان به روش­های خودآزاری مانند سلاح گرم یا داروها یکی دیگر از عواملی است که ریسک خودکشی در فرد را افرایش می­دهد.

عوامل ارتباطی

• سابقه سؤاستفاده جسمی، عاطفی یا جنسی
• از دست دادن عزیزان از طریق قطع رابطه، طلاق یا مرگ
• سابقه خانوادگی مرگ بر اثر خودکشی
• فرد از نظر اجتماعی منزوی، تنها و فاقد پشتیبان است.

عوامل اجتماعی و فرهنگی

• فرد به دلایلی خاص شرمسار است که درخواست کمک کند؛ به­ ویژه کمک برای درمان اختلال روانی خود!
• فرد دسترسی به خدمات مراقبت­های بهداشت روانی و درمان مصرف مواد ندارد.
• فرد دارای یک اعتقاد فرهنگی یا مذهبی است که خودکشی را گزینه ­ای اصیل برای حل معضل شخصی خود می­داند.
• فرد از آمار افزایش تعداد خودکشی­های محلی یا افزایش پوشش رسانه­ ای مرگ ناشی از خودکشی آگاه شده است.

نجات فرد از خودکشی

سازمان جهانی بهداشت (WHO) برای کمک به کسانی که قصد خودکشی دارند اقدامات زیر را توصیه می­کند:

• دسترسی به وسایل خودکشی را محدود کنید (به­ عنوان مثال آفت­کش­ها، سلاح گرم، داروهای خاص).
• برای آگاهی بیشتر از علل و علائم خودکشی با رسانه­ ها مثل اخبار تلویزیونی و سایت­های معتبر اینترنتی تعامل داشته باشید.
• مهارت­های زندگی اجتماعی _ عاطفی را در نوجوانان پرورش دهید.